27 November 2006
Κλασική εποχή
...
Την ίδια περίπου εποχή καθιερώθηκε η (κλασική) συμφωνία, η οποία αποτελεί το πιο αντιπροσωπευτικό είδος μουσικής για συμφωνική ορχήστρα. Δημιουργός της θεωρείται ο Χάυντν (104 συμφωνίες), επηρεασμένος σε κάποιο βαθμό από τα έργα του Κ.Φ.Ε.Μπαχ και εκείνα των μουσικών του Μανχάιμ. O Χάυντν συμπύκνωσε με το έργο του τις αρχές της παλαιότερης sinfonia (
) και επέδειξε, κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, εντυπωσιακή μαεστρία σε ευρηματικότητα, θεματική τεχνική, διάταξη των μουσικών μορφών και χρήση των οργάνων ().
Σημειώνουμε ότι εκείνη την εποχή οι περισσότεροι μουσικοί της ορχήστρας ήταν μάγειροι, κηπουροί ή θαλαμηπόλοι, οι οποίοι έπρεπε να γνωρίζουν και 1-2 όργανα. Μετά τις εργασίες της ημέρας, έπαιζαν μουσική για διασκέδαση του εργοδότη τους και των καλεσμένων του. Ο Μότσαρτ συχνά διατύπωνε παράπονα σε επιστολές του ότι ήταν αναγκασμένος στο Ζάλτσμπουργκ να συναναστρέφεται και να γευματίζει μαζί με το υπηρετικό προσωπικό που δεν είχε καμιά παιδεία. Σ' αυτό το επίπεδο τοποθετούσε ο επίσκοπος το μεγάλο δημιουργό - ο κανονισμός της αυλής δεν προέβλεπε ιδιαίτερες ρυθμίσεις για ιδιοφυΐες
Ο Μότσαρτ, του οποίου οι νεανικές συμφωνίες, με ιταλικές επιρροές, χαρακτηρίζονταν από θεματική ευρηματικότητα, κομψότητα και μελωδικότητα, υιοθέτησε αργότερα τη διάταξη των μερών της συμφωνίας που είχε επεξεργαστεί ο Χάυντν και διαμόρφωσε ένα στιλ έντονα προσωπικό (, ), το οποίο τον διατηρεί στην κορυφή του μουσικού ενδιαφέροντος ακόμα και σήμερα, πάνω από 200 χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατό του. Δημιούργησε εκκλησιαστικά έργα (, ), όπερες (, , , , ), κοντσέρτα (, ), μουσική δωματίου () κάθε είδους και 41 συμφωνίες (), οι πρώτες 20 από τις οποίες βέβαια, μόνο τυπικά μπορούν να συγκριθούν με εκείνες του μεταγενέστερου Μπετόβεν.
Ακριβώς αυτές οι συμφωνίες του Μπετόβεν, ο οποίος αποτελεί την επόμενη και υψηλότερη κορυφή στη συμφωνική δημιουργία, έχουν διαμορφώσει τη σημερινή αντίληψή μας γι' αυτό το μουσικό είδος. Ο μεγάλος αυτός δημιουργός, βαρήκοος και κουφός στο μεγαλύτερο μέρος της καλλιτεχνικής δραστηριότητάς του, συνέθεσε συνολικά 9 συμφωνίες με πολύ χαρακτηριστικό προσωπικό στιλ, ιδιαίτερα από την τρίτη και μετά (, ). Οι συμφωνίες του Μπετόβεν (Beethoven), αλλά και τα υπόλοιπα οργανικά έργα του, χαρακτηρίζονται από σαφήνεια του θέματος, πρωτοτυπία στην έκφραση της δυναμικής, τολμηρή αρμονία, ζωντανό ρυθμό και θεματική συνάφεια των φωνών των οργάνων (, , ).
Ο χαρακτηρισμός αυτής της περιόδου ως "κλασικής" και ο συσχετισμός της με τα τρία ονόματα Χάυντν, Μότσαρτ και Μπετόβεν είναι περισσότερο αξιολογικός και λιγότερο ή καθόλου προσδιοριστικός για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, η οποία δεν διαφοροποιείται σε άλλα ζητήματα από προηγούμενες ή επόμενες περιόδους. Στο διάστημα από το 1790 μέχρι το 1815 ήταν στην Ευρώπη περισσότερο ή λιγότερο γνωστοί, σύμφωνα με το "Λεξικό της Κλασικής Εποχής της Μουσικής" (Alfred Baumgarten), περίπου 1.300 συνθέτες, ανάμεσά τους σημαντικά ονόματα όπως Τσιμαρόζα (), Κλεμέντι, Ντεβιάν (), Ντούσεκ, Κράμερ, φον Ντίτερσντορφ (), Βιότι, Μποκερίνι () κ.ά. Σχεδόν όλοι αυτοί οι συνθέτες επισκιάστηκαν όμως από το κολοσσιαίο έργο των τριών κορυφαίων δημιουργών, Χάυντν, Μότσαρτ και Μπετόβεν, και έμειναν ή πέρασαν στην αφάνεια.(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)
Την ίδια περίπου εποχή καθιερώθηκε η (κλασική) συμφωνία, η οποία αποτελεί το πιο αντιπροσωπευτικό είδος μουσικής για συμφωνική ορχήστρα. Δημιουργός της θεωρείται ο Χάυντν (104 συμφωνίες), επηρεασμένος σε κάποιο βαθμό από τα έργα του Κ.Φ.Ε.Μπαχ και εκείνα των μουσικών του Μανχάιμ. O Χάυντν συμπύκνωσε με το έργο του τις αρχές της παλαιότερης sinfonia (
) και επέδειξε, κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, εντυπωσιακή μαεστρία σε ευρηματικότητα, θεματική τεχνική, διάταξη των μουσικών μορφών και χρήση των οργάνων ().Σημειώνουμε ότι εκείνη την εποχή οι περισσότεροι μουσικοί της ορχήστρας ήταν μάγειροι, κηπουροί ή θαλαμηπόλοι, οι οποίοι έπρεπε να γνωρίζουν και 1-2 όργανα. Μετά τις εργασίες της ημέρας, έπαιζαν μουσική για διασκέδαση του εργοδότη τους και των καλεσμένων του. Ο Μότσαρτ συχνά διατύπωνε παράπονα σε επιστολές του ότι ήταν αναγκασμένος στο Ζάλτσμπουργκ να συναναστρέφεται και να γευματίζει μαζί με το υπηρετικό προσωπικό που δεν είχε καμιά παιδεία. Σ' αυτό το επίπεδο τοποθετούσε ο επίσκοπος το μεγάλο δημιουργό - ο κανονισμός της αυλής δεν προέβλεπε ιδιαίτερες ρυθμίσεις για ιδιοφυΐες
Ο Μότσαρτ, του οποίου οι νεανικές συμφωνίες, με ιταλικές επιρροές, χαρακτηρίζονταν από θεματική ευρηματικότητα, κομψότητα και μελωδικότητα, υιοθέτησε αργότερα τη διάταξη των μερών της συμφωνίας που είχε επεξεργαστεί ο Χάυντν και διαμόρφωσε ένα στιλ έντονα προσωπικό (
, ), το οποίο τον διατηρεί στην κορυφή του μουσικού ενδιαφέροντος ακόμα και σήμερα, πάνω από 200 χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατό του. Δημιούργησε εκκλησιαστικά έργα (, ), όπερες (, , , , ), κοντσέρτα (, ), μουσική δωματίου () κάθε είδους και 41 συμφωνίες (), οι πρώτες 20 από τις οποίες βέβαια, μόνο τυπικά μπορούν να συγκριθούν με εκείνες του μεταγενέστερου Μπετόβεν.Ακριβώς αυτές οι συμφωνίες του Μπετόβεν, ο οποίος αποτελεί την επόμενη και υψηλότερη κορυφή στη συμφωνική δημιουργία, έχουν διαμορφώσει τη σημερινή αντίληψή μας γι' αυτό το μουσικό είδος. Ο μεγάλος αυτός δημιουργός, βαρήκοος και κουφός στο μεγαλύτερο μέρος της καλλιτεχνικής δραστηριότητάς του, συνέθεσε συνολικά 9 συμφωνίες με πολύ χαρακτηριστικό προσωπικό στιλ, ιδιαίτερα από την τρίτη και μετά (
, ). Οι συμφωνίες του Μπετόβεν (Beethoven), αλλά και τα υπόλοιπα οργανικά έργα του, χαρακτηρίζονται από σαφήνεια του θέματος, πρωτοτυπία στην έκφραση της δυναμικής, τολμηρή αρμονία, ζωντανό ρυθμό και θεματική συνάφεια των φωνών των οργάνων (, , ).Ο χαρακτηρισμός αυτής της περιόδου ως "κλασικής" και ο συσχετισμός της με τα τρία ονόματα Χάυντν, Μότσαρτ και Μπετόβεν είναι περισσότερο αξιολογικός και λιγότερο ή καθόλου προσδιοριστικός για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, η οποία δεν διαφοροποιείται σε άλλα ζητήματα από προηγούμενες ή επόμενες περιόδους. Στο διάστημα από το 1790 μέχρι το 1815 ήταν στην Ευρώπη περισσότερο ή λιγότερο γνωστοί, σύμφωνα με το "Λεξικό της Κλασικής Εποχής της Μουσικής" (Alfred Baumgarten), περίπου 1.300 συνθέτες, ανάμεσά τους σημαντικά ονόματα όπως Τσιμαρόζα (
), Κλεμέντι, Ντεβιάν (), Ντούσεκ, Κράμερ, φον Ντίτερσντορφ (), Βιότι, Μποκερίνι () κ.ά. Σχεδόν όλοι αυτοί οι συνθέτες επισκιάστηκαν όμως από το κολοσσιαίο έργο των τριών κορυφαίων δημιουργών, Χάυντν, Μότσαρτ και Μπετόβεν, και έμειναν ή πέρασαν στην αφάνεια.(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)W.A.Mozart, Κοντσέρτο για φλάουτο, άρπα και ορχήστρα
Cape Town Philharmonic Orchestra, 2005 - 2ο μέρος
