Κατά τον 19ο αιώνα δημιουργήθηκαν σημαντικά έργα για σόλο κλαρινέτο, ενώ στην ορχήστρα έπαιζε αυτό το όργανο εναλλακτικά με το όμποε. Οι ομποΐστες έπρεπε στην κλασική περίοδο να παίζουν ως δεύτερο όργανο το κλαρινέτο. Ο Καρλ Στάμιτς της σχολής του Μανχάιμ έγραψε 10 κοντσέρτα για κλαρινέτο, εδώ ένα για 2 κλαρινέτα () και ένα για κλαρινέτο και φαγκότο (). Από την ίδια σχολή και οι επόμενοι συνθέτες: Ο Φιάλα με ένα κοντσέρτο για κλαρινέτο και αγγλικό κόρνο (), Ντάντσι για κλαρινέτο και φαγκότο () και για φλάουτο και κλαρινέτο (), ο Γκ.Φ. Φουχς για κλαρινέτο και κόρνο ().

Ο Μότσαρτ έγραψε επίσης σημαντικά έργα με συμμετοχή του κλαρινέτου, ένα τρίο με βιόλα και πιάνο (), ένα κουιντέτο με πιάνο και πνευστά, ένα κουιντέτο με έγχορδα, ένα adagio για κλαρινέτο και 3 μπασέτ κόρνα (), το κουιντέτο () και το κοντσέρτο για κλαρινέτο (). To κοντσέρτο αυτό γράφτηκε αρχικά για μπασέτ κόρνο (βλέπε επόμενα) και μεταγράφηκε από μεταγενέστερους μουσικούς για το κλαρινέτο. Ο Μότσαρτ άφησε επίσης διάφορα ημιτελή έργα για κλαρινέτο (, ).

Ο Μπετόβεν έγραψε ένα τρίο () και ένα κουιντέτο. To ίδιο θέμα του τρίο ακούγεται και στο σεπτέτο σε μι ύφεση του μεγάλου συνθέτη - αρχικά παίζει σόλο το κλαρινέτο και μετά το βιολί (). Ο Σπορ έγραψε 4 κοντσέρτα για κλαρινέτο (, ) και διάφορα μικρότερα έργα. Το κλαρινέτο συνοδεύει μαζί με το πιάνο σε αρκετά τραγούδια (Lieder) του Σούμπερτ (). Ο Βέμπερ έχει συνθέσει 2 κοντσέρτα (), ένα adagio () και ένα rondo (), αμφότερα για 2 κλαρινέτα, 2 κόρνα και 2 φαγκότα. Ο ίδιος δημιουργός έχει συνθέσει επίσης ένα κοντσερτίνο () και ένα κουιντέτο για κλαρινέτο και έγχορδα ().

Ακολουθεί χρονικά ο Σούμαν με 3 φαντασίες για κλαρινέτο και πιάνο (, , ). Ο Μπραμς έχει γράψει, μεταξύ άλλων, 2 σονάτες, ένα τρίο για κλαρινέτο, πιάνο και τσέλο () και ένα κουιντέτο για κλαρινέτο (). Στη σουίτα Kαρυοθραύστης του Τσαϊκόφσκυ παίζει το κλαρινέτο με το πίκολο φλάουτο ().

Ο Ντεμπισύ έχει γράψει μία ραψωδία για κλαρινέτο και ορχήστρα, ο Στραβίνκσυ το Ebony Concert για κλαρινέτο και ορχήστρα τζάζ (), ο Πουλένκ μία σονάτα για κλαρινέτο και ο Λ. Μπερνστάιν το έργο Riffs (). O Ραβέλ στο Bolero αφήνει, μεταξύ άλλων, και το κλαρινέτο να παίξει τη γνωστή ισπανική μελωδία (). Τέλος, στο διπλό κοντσέρτο του Μαξ Μπρουχ παίζουν η βιόλα και το κλαρινέτο (, ).

Το μπασέτ κόρνο (εικόνα αριστερά, Bassethorn) είναι ένα άλτο κλαρινέτο που παρουσιάστηκε περί το 1760 στο Passau της Βαυαρίας. Το όργανο αυτό πήρε κατά καιρούς διάφορες μορφές και, παρ' ότι ήταν δημοφιλές στα τέλη του 18ου αιώνα, π.χ. σε έργα της σχολής του Mannheim (Καρλ Στάμιτς, ) και του Μότσαρτ (adagio για 2 μπασέτ κόρνα και φαγκότο , divertimento για 3 μπασέτ κόρνα , , κοντσέρτο για μπασέτ κόρνο και ορχήστρα), δεν έπαιξε ρόλο κατά το 19ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε ελάχιστα πλέον από τους συνθέτες. Τα παλιά έργα που είχαν γραφτεί γι' αυτό το όργανο, μεταγράφηκαν σταδιακά από νεώτερους μουσικούς για το κλαρινέτο. Τις τελευταίες δεκαετίες κατασκευάστηκαν μερικά μπασέτ κόρνα σύμφωνα με τα παλιά πρότυπα και εκτελέστηκαν με αυτά έργα που είχαν γραφτεί γι' αυτό το όργανο και παίζονταν ή παίζονται ακόμα σε μεταγραφή με κλαρινέτο.

Το μπάσο κλαρινέτο (ιταλικά: clarone) είναι ένα κλαρινέτο σε σι (). Το όργανο αυτό παρουσιάστηκε για πρώτη φορά μάλλον το 1770 και είχε αρχικά τη μορφή φαγκότου. Το 1836 παρουσιάστηκε από τον B. Sax μία τελειοποιημένη έκδοσή του και έτσι βρήκε αυτό το όργανο μία θέση σε μεγάλες ορχήστρες.

Σημαντικό σολιστικό ρόλο του έδωσε o Μάγιερμπιρ στην όπερα Οι Ουγενότοι, αργότερα οι Βάγκνερ, Ρίχ. Στράους, Μάλερ κ.ά. Στη σουίτα Καρυοθραύστης του Τσαϊκόφσκυ παίζει το μπάσο κλαρινέτο το εξής σόλο: (). Αυτή τη "δυσκίνητη" μελωδία στολίζει ο συνθέτης με τον ασημένιο ήχο της σελέστας: ().

Το κοντραμπάσο κλαρινέτο είναι ένα όργανο που κατασκευάστηκε το 1890 και παίζει στην κάτω οκτάβα του μπάσου κλαρινέτου (). Το όργανο αυτό χρησιμοποιείται σπάνια στην ορχήστρα (Ντ' Ιντύ, Ρίχ. Στράους) και κυρίως για στρατιωτικά εμβατήρια. Κατασκευάζεται σε διάφορες παραλλαγές, από ξύλο και μέταλλο ή αποκλειστικά από μέταλλο.

Το κλαρίνο είναι μία απλούστερη εκδοχή του συμφωνικού κλαρινέτου. Αυτό το όργανο εκτόπισε με την πάροδο του χρόνου τα λαϊκά όργανα μελωδίας που ήταν τότε σε ευρεία χρήση, όπως ο ζουρνάς (), και διαδόθηκε στους λαούς της Βαλκανικής και της Μικράς Ασίας, κυρίως από τις μουσικές μπάντες του οθωμανικού στρατού και τους τσιγγάνους που το παρέλαβαν από την κεντρική Ευρώπη.

Με το πέρασμα από το ζουρνά στο κλαρίνο διατήρησαν όμως οι εμπειρικοί οργανοπαίκτες το ιδιόμορφο φύσιμα του ζουρνά ("γλύψιμο" ήχων), με αποτέλεσμα να ακούγεται το λαϊκό κλαρίνο διαφορετικά απ' ότι το συμφωνικό κλαρινέτο. Το κλαρίνο έχει γίνει παραδοσιακό όργανο και της ελληνικής δημοτικής μουσικής και παίζει συχνά, άλλοτε θλιμμένους () και άλλοτε εύθυμους σκοπούς (). Χρησιμοποιείται όμως και σε σύγχρονες συνθέσεις της ελληνικής μουσικής (, , ) με μεγάλη επιτυχία.

Labels: ξύλινα πνευστά

# υποβολή από τον Stelios Frang @ 12:39 PM

---