Orchestra, St. Frangopoulos, Στ. Φραγκόπουλος

24 January 2007

Τα έγχορδα όργανα

...

Έγχορδα όργανα της ορχήστρας είναι τα τέσσερα της οικογένειας του βιολιού (βιολί, βιόλα, βιολοντσέλο, κοντραμπάσο) και η άρπα, τα οποία και θα περιγραφούν εδώ.

Η οικογένεια του βιολιού

Τα όργανα της οικογένειας του βιολιού πήραν τη σημερινή μορφή τους περί τις αρχές του 16^ου αιώνα στη βόρεια Ιταλία, κυρίως στη Μπρέσια και στην Κρεμόνα, και τελειοποιήθηκαν το 18^ο αιώνα. Αυτή η μορφή δεν έχει μεταβληθεί μέχρι σήμερα σημαντικά.

Πρόγονοι αυτών των οργάνων είναι οι διάφοροι τύποι λαούτου και λύρας της Ανατολής που έφτασαν στην Ευρώπη μέχρι το 13^ο αιώνα και παίζονταν άλλοτε με τα δάκτυλα (νύξη) και άλλοτε με εργαλεία (πλήκτρο, δοξάρι). Το δοξάρι έφτασε στην Ευρώπη περί το 10^ο αιώνα μέσω του Βυζαντίου. Μέχρι το 16^ο αιώνα είχαν διαμορφωθεί δύο ομάδες έγχορδων οργάνων, ανάλογα με το κράτημά τους από τον οργανοπαίκτη:

Η viola da braccio: Κράτημα με το χέρι στο στήθος ή στον ώμο (μπράτσο), περίπου όπως παίζονται σήμερα το βιολί και η βιόλα.
Η viola da gamba: Κράτημα ανάμεσα στα πόδια, όπως παίζεται σήμερα το βιολοντσέλο.

Από μουσικολογικής πλευράς όμως μόνο το κοντραμπάσο αποτελεί συνέχεια της viola da gamba, ενώ βιολί, βιόλα και βιολοντσέλο αποτελούν εξέλιξη της viola da braccio. Παραλλαγές ή ιδιόμορφες κατασκευές αυτών των οργάνων ήταν, μεταξύ άλλων, η viola bastarda, η viola d' amore, η viola pomposa,το baryton, όργανα που βρίσκονται σήμερα σε πολλά ευρωπαϊκά μουσεία και για τα οποία έχουν γραφτεί, κυρίως την εποχή του μπαρόκ, πολλές και σημαντικές συνθέσεις.

Τα όργανα της οικογένειας του βιολιού είναι στα κυριότερα χαρακτηριστικά τους όμοια, με εξαίρεση το μέγεθος του ηχείου (σκάφους), το οποίο κυμαίνεται από περίπου 35 cm στο βιολί, μέχρι περίπου 1,10 m στο κοντραμπάσο. Διαθέτουν όλα τέσσερις χορδές, οι οποίες παράγουν ήχους από πολύ υψηλούς (σολ⁴ στο βιολί, ), μέχρι πολύ χαμηλούς (Μι₁ στο κοντραμπάσο, ).