27 September 2007

 

Το σαξόφωνο

..
Ιστορικά, Τεχνικά Στοιχεία και Ήχοι

Σαξόφωνο είναι ένα μεταλλικό (χάλκινο) όργανο που έχει επιστόμιο με μονό γλωσσίδι, όπως του κλαρινέτου, και επινοήθηκε το 1840 από τον A. Sax. H διάτρηση του σωλήνα είναι έντονα κωνική. Αρχικά κατασκευάστηκε το σαξόφωνο ως μπάσο πνευστό, σε αντιστοιχία με το μπάσο κλαρινέτο. Τα κλειδιά και οι τάπες του σαξοφώνου σχηματίζουν ένα πολύπλοκο μηχανισμό ελέγχου των ήχων του οργάνου.

Σήμερα κατασκευάζονται οκτώ (8) μεγέθη σαξοφώνων, από το σοπρανίνο, μέχρι το υποκοντραμπάσο. Κυριότεροι εκπρόσωποι αυτών των μεγεθών είναι το άλτο (μι ύφεση) και το τενόρο σαξόφωνο (σι). Τα δύο αμέσως υψηλότερα στον ήχο μεγέθη, το σοπρανίνο, σοπρανίνο, και το σοπράνο, σοπράνο, σαξόφωνο, έχουν ευθύ ηχητικό σωλήνα (εικόνα δεξιά). Ο σωλήνας των υπολοίπων (άλτο, άλτο, τενόρο, τενόρο, βαρύτονο, βαρύτονο, μπάσο, κοντραμπάσο βαρύτονο και υποκοντραμπάσο) έχει ένα απλό γύρισμα με ανορθωμένη καμπάνα (εικόνα αριστερά).

Το σαξόφωνο έχει ένα χαρακτηριστικό, γεμάτο, σε υψηλούς τόνους διαπεραστικό (σοπράνο, άλτο, τενόρο) και σε μεσαίους τόνους γλυκό ήχο (σοπράνο). Σε χαμηλούς τόνους ο ήχος του θυμίζει τρίξιμο (βαρύτονο, βαρύτονο).

Ήδη από το ξεκίνημά του διαδόθηκε αυτό το όργανο σε στρατιωτικές μπάντες (), ενώ στη συμφωνική ορχήστρα (Bizet, l' Arlesienne), στην οποία παίζει με τα ξύλινα πνευστά, δεν υιοθετήθηκε ευρέως, αν και το χρησιμοποίησαν συχνά ως σόλο όργανο αρκετοί ονομαστοί συνθέτες (
Μπερλιόζ, Μπιζέ, Ραβέλ, Στραβίνσκυ κ.ά.)

Σημαντική θέση κατέκτησε όμως το σαξόφωνο στη μουσική τζαζ από το 1920 περίπου, υποκαθιστώντας σταδιακά το κλαρινέτο. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται συχνά ακόμα σολιστικά (, Stranger on the shore), όμως από το 1930 περίπου, καθιερώθηκε η τριφωνία ή πενταφωνία των σαξοφώνων, με πιθανό συμπλήρωμα από κλαρινέτο (Petite Fleur).

Ανάλογη χρήση του οργάνου αυτού γίνεται στη μουσική για χορό. Στο επόμενο κομμάτι μουσικής από τη Λατινική Αμερική εισάγει η τρομπέτα ένα θέμα, το οποίο ολοκληρώνεται από το σαξόφωνο (Chacachas).

Μουσική για Σαξόφωνο και Αποσπάσματα

Ο Ντυμποά έχει συνθέσει ένα κοντσέρτο για άλτο σαξόφωνο και ορχήστρα (Dubois, κοντσέρτο). Στην πρώτη μελωδία του θέματος του Bolero του Ραβέλ ακούγεται αρχικά το τενόρο σαξόφωνο (Ravel, Bolero) και ακολουθεί το σοπράνο (Ravel, Bolero) στη δεύτερη μελωδία του θέματος. Ο Βίλα Λόμπος έχει συνθέσει μία φαντασία για σοπράνο σαξόφωνο, 3 κόρνα και ορχήστρα (Villa Lobos, φαντασία). Στο έργο Πίνακες από μία 'Εκθεση του Μουσόργκσκυ παρουσιάζει το σαξόφωνο το κυρίως θέμα δύο φορές, με ενδιάμεση παρεμβολή ως γέφυρα του φαγκότου και του όμποε (Mussorgsky, Πίνακες από μία 'Εκθεση, ενορχήστρωση Ραβέλ).

Εντυπωσιακή είναι η εκτέλεση έργων του μπαρόκ και της κλασικής εποχής με σαξόφωνα. Για παράδειγμα, ο Μπαχ έγραψε το σπουδαίο έργο του η Τέχνη της φούγκας λίγο καιρό πριν πεθάνει. Τελικά φαίνεται ότι δεν το ολοκλήρωσε και γι' αυτό δεν υπάρχει ένδειξη στις παρτιτούρες, για ποιο όργανο προοριζόταν αυτό το έργο. Όποιο όργανο ή συνδυασμό οργάνων κι αν είχε υπόψη του ο μεγάλος συνθέτης, σίγουρα δεν μπορεί να εννοούσε το σαξόφωνο, το οποίο εφευρέθηκε έναν αιώνα αργότερα (Bach, Kunst der Fuge, Contrapunktus 1). Η τετραφωνία από σοπράνο, τενόρο, άλτο και βαρύτονο σαξόφωνο δημιουργεί την εντύπωση εκκλησιαστικού οργάνου (Bach, Kunst der Fuge, Contrapunktus 2, Bach, Kunst der Fuge, Contrapunktus 3).

Σολιστικό δείγμα του σαξοφώνου στη μουσική Jazz δίνεται με το έργο Citadel του Τόνι Γουίλιαμς (Williams, Citadel). Στο παρελθόν είχαν συχνά επιτυχία συγκροτήματα σαξοφώνων - εδώ σε εκτελέσεις με πολυφωνία 6 οργάνων (Sail along silvery moon, La paloma). Στο έργο Ταξίδι στα Κύθηρα της Ελένης Καραΐνδρου παίζει και το σαξόφωνο το βασικό μοτίβο σε ρυθμούς μπλουζ και ροκ (Καραΐνδρου: Ταξίδι στα Κύθηρα). (Stelios Frangopoulos, Στέλιος Φραγκόπουλος)

(συνεχίζεται)



The World Saxophone Quartet




Sail Along Silv'ry Moon


Labels:






<< Home

Isn't yours?

(Πίνακας Περιεχομένων)





Ώρα Ελλάδας
και υπολογιστή:


..Monitors: