16 November 2007
Άλλα κρουστά
...
Περιγραφή, Ήχοι
Περιγραφή, Ήχοι
Υπάρχει ακόμα ένα μεγάλο πλήθος άλλων κρουστών οργάνων, τα οποία χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση στην εκτέλεση μουσικών έργων, του κλασικού ή του σύγχρονου ψυχαγωγικού ρεπερτορίου. Συχνά δεν είναι εύκολο για τον ακροατή να διακρίνει ποιο ή ποια κρουστά χρησιμοποιούνται κάθε φορά, όπως στο ακόλουθο δείγμα από μουσική της Λατινικής Αμερικής () ή στο κοντσέρτο για κρουστά και ορχήστρα του Μακμίλαν (
).
Τα κυριότερα από αυτά τα άλλα κρουστά της ορχήστρας, τα περισσότερα από τα οποία είναι γνωστά και ως παιδικά παιχνίδια, είναι τα εξής:
Καμπάνες: Όργανο που αποτελείται από κρεμασμένους στο ένα άκρο χαλύβδινους σωλήνες και παράγει ήχο όμοιο με αυτό της καμπάνας. Στα γερμανικά ονομάζεται Glocken, στα αγγλικά chime bells και στα γαλλικά carillon. Τo όργανο αυτό καλύπτει συνήθως 1 μέχρι 1½ οκτάβα (
,
). Στο έργο Το σπίτι με τα κοτίσια πόδια του Μουσόργκσκυ ακούγονται, ανάμεσα σε άλλα κρουστά και οι καμπάνες (
). Στην ουβερτούρα του έργου 1812 του Τσαϊκόφσκυ ακούγονται, μαζί με το σύνολο των κρουστών, καμπάνες και κανονιοβολισμοί (
). 'Εργα για το όργανο αυτό έχουν γραφτεί από τους Ελγκαρ, Κέιτζ κ.ά.
- Glockenspiel (μεταλλόφωνο): Όργανο από ελάσματα χάλυβα ή ελαφρών μετάλλων ίδιου πλάτους και πάχους (25mm x 8 mm), αλλά διαφορετικού μήκους, τοποθετημένα σε επίπεδο ηχείο. Το όργανο καλύπτει συνήθως 2½ με 3 οκτάβες (
) και κατασκευάζεται σε διάφορες τονικότητες. Το κτύπημα στα ελάσματα γίνεται με μπαγκέτες μεταλλικές (οξύς ήχος) ή ξύλινες (ήπιος ήχος). Έχει χρησιμοποιηθεί σε έργα των Ντεμπισύ, Ντυκάς, Γκλαζούνοφ, Ζολιβέτ, Μεσιέν κ.ά. Στο κοντσέρτο για τσέλο του Στ. Κουκουναρά παίζει το μεταλλόφωνο και συνοδεύεται από την άρπα και άλλα όργανα (
). Ακόμα ένα απόσπασμα από μουσική Jazz, όπου ακούγεται το μεταλλόφωνο ανάμεσα στα πνευστά, το πιάνο και άλλα κρουστά (
).
- Κουδούνι: Πρόκειται για καμπανάκι με γλωσσίδι που κατασκευάζεται για συγκεκριμένο τόνο (
). Συνδυασμός περισσότερων κουδουνιών δίνει τη δυνατότητα να εκτελεστούν μελωδίες ή συγχορδίες σε αργό ρυθμό (
). Κουδούνι ή κουδούνα ονομάζεται επίσης ένα δοχείο με παραλλαγές στη μορφή και στον ήχο που έχει κατά κανόνα βουκολική προέλευση και χρησιμοποιείται στη δημοτική μουσική διαφόρων λαών (
).
Σε έργο του Φιλιντόρ ακούγονται κουδούνες με άλλα κρουστά (). Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας έχει το όργανο αυτό διαφορετικά ονόματα, ανάλογα και με το σχήμα του, όπως μπούκα (Νάξος), πούγγος (Κάρπαθος), ντρουγγανέλι (
), (Ήπειρος) κ.ά.
- Καστανιέτες: Σημαίνει στα ισπανικά επί λέξει μικρά κάστανα και είναι δύο ξύλινες αχιβάδες που ενώνονται με κορδόνι και στερεώνονται στα δάκτυλα ενός χεριού. Με κατάλληλες ρυθμικές κινήσεις του χεριού ακούγεται χαρακτηριστικός, ξερός ήχος ακαθόριστης τονικότητας (
). Στην ορχήστρα χρησιμοποιείται συνήθως παραλλαγή τους με βραχίονα.
- Maracas ή Μαράκες: Νοτιαμερικάνικο ιδιόφωνο κρουστό όργανο, το οποίο ήταν αρχικά ένα μικρό κολοκύθι, αποξηραμένο και κενό εσωτερικό, στο οποίο τοποθετούνταν σκληροί σπόροι ή πετραδάκια. Με κατάλληλες ρυθμικές κινήσεις των χεριών δίνουν οι μαράκες, που παίζονται συνήθως σε ζευγάρι, το γνωστό ξηρό και διαπεραστικό ήχο στους νοτιααμερικάνικους ρυθμούς. Οι σύγχρονες κατασκευές είναι από ξύλο ή πλαστικό υλικό και περιέχουν σκάγια.
- Τρίγωνο: Μεταλλική ράβδος σε σχήμα τριγώνου που χρησιμοποιείται και από τα παιδιά για τα κάλαντα των εορτών. Παράγει λεπτό και διαπεραστικό ήχο, ακαθόριστης τονικότητας (
).
- Ντέφι: Μικρό ταμπούρο (ταμπουρίνο) με ή χωρίς μεμβράνη, εφοδιασμένο με κουδουνάκια ή μικρά κύμβαλα. Άλλοτε σείεται στον αέρα και άλλοτε χτυπιέται στο χέρι ή στο σώμα του οργανοπαίκτη. Παράγει σύνθετο ήχο (
), ανάλογα με την κατασκευή του.
- Ροκάνα: Ο ήχος παράγεται από ξύλινο ή μεταλλικό γλωσσίδι καθώς πηδάει από το ένα αυλάκι στο άλλο στην περίμετρο οδοντωτού τροχού (
).
- Πυροβολισμοί-Κανονιοβολισμοί: Πρόκειται συνήθως για ήχους από όπλα με άσφαιρα πυρά, όπως αυτά των αφετών σε αγώνες δρόμου. Χρησιμοποιούνται στην όπερα σε σκηνές κυνηγιού ή πολέμου. Εδώ από την όπερα Freischuetz του Βέμπερ (
,
). Στην ουβερτούρα του έργου 1812 του Τσαϊκόφσκυ ακούγονται, μαζί με το σύνολο των κρουστών, καμπάνες και κανονιοβολισμοί (
).
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)
Labels: κρουστά όργανα