16 September 2007
Η Τούμπα
...
Ιστορικά και Τεχνικά Στοιχεία
Η τούμπα γίνεται αντιληπτή ως το πιο βαθύφωνο χάλκινο πνευστό όργανο, αν και το μπάσο τρομπόνι μπορεί να δημιουργήσει ακόμα χαμηλότερους τόνους. Είναι όργανο ογκώδες και δύσκολο στο κράτημα, έχει τύλιγμα ευθύ, κυρίως κωνική διάτρηση και μεγάλο άνοιγμα υψωμένης καμπάνας. Η τούμπα στη σημερινή μορφή της ξεκίνησε περί το 1835 ως όργανο για στρατιωτικές μπάντες. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε και στην ορχήστρα, όπου εκτόπισε τα μπάσα κόρνα και άλλα βαθύφωνα όργανα της εποχής.
Η τούμπα παράγει πολύ χαμηλούς ήχους και ο ρόλος της στη συμφωνική ορχήστρα είναι να υποστηρίζει το μπάσο (
, ). Είναι προφανές ότι το όργανο αυτό μένει συνήθως με τον ήχο του στο παρασκήνιο και υπάρχουν λίγα έργα, στα οποία δεσπόζει. Στη Συμφωνία για Ορχήστρα του Μπάρτοκ «ξεφεύγει» ο ήχος της τούμπας από την υπόλοιπη ορχήστρα ().
Στην εισαγωγή του έργου Οι αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης του Βάγκνερ (), η τούμπα κρατάει το μπάσο ως εξής (). Στο ακόλουθο σύγχρονο χορευτικό κομμάτι ακούγεται σαφώς η τούμπα που κρατάει το ρυθμό (). Συχνά παίζει η τούμπα το μπάσο στην Jazz και σε βαλκανικά συγκροτήματα χάλκινων πνευστών, εδώ σε τσιγγάνικη μουσική ().
Ιστορικά και Τεχνικά Στοιχεία
Η τούμπα γίνεται αντιληπτή ως το πιο βαθύφωνο χάλκινο πνευστό όργανο, αν και το μπάσο τρομπόνι μπορεί να δημιουργήσει ακόμα χαμηλότερους τόνους. Είναι όργανο ογκώδες και δύσκολο στο κράτημα, έχει τύλιγμα ευθύ, κυρίως κωνική διάτρηση και μεγάλο άνοιγμα υψωμένης καμπάνας. Η τούμπα στη σημερινή μορφή της ξεκίνησε περί το 1835 ως όργανο για στρατιωτικές μπάντες. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε και στην ορχήστρα, όπου εκτόπισε τα μπάσα κόρνα και άλλα βαθύφωνα όργανα της εποχής.
Υπάρχουν διαφορετικές προτιμήσεις σε κατασκευαστικές λεπτομέρειες του οργάνου, στη Γαλλία και Αγγλία αφενός, στις οποίες το όργανο έχει στενότερη διάτρηση και στη Γερμανία και Ανατολική Ευρώπη αφετέρου, όπου οι τούμπες παράγουν ήχο που θυμίζει ελαφρά το εκκλησιαστικό όργανο.
H oνομαζόμενη «τούμπα Βάγκνερ» είναι κόρνο με τενόρο και μπάσο εκπρόσωπο και κατασκευάστηκε με παραγγελία του Βάγκνερ για το έργο Ring des Nibelungen. Όμοιο με την τούμπα στην εμφάνιση είναι το ευφώνιο, το οποίο όμως μουσικολογικά συγγενεύει με το άλτο κόρνο. Το σουζάφωνο είναι μία μορφή τούμπας, σχεδιασμένη με επιβλητικά υπερυψωμένη καμπάνα για στρατιωτικές μπάντες από τον αρχιμουσικό J.Ph. Sousa περί το 1898.
Κλίμακες, Ήχοι και Μουσική για την τούμπα (*)Η τούμπα παράγει πολύ χαμηλούς ήχους και ο ρόλος της στη συμφωνική ορχήστρα είναι να υποστηρίζει το μπάσο (
, ). Είναι προφανές ότι το όργανο αυτό μένει συνήθως με τον ήχο του στο παρασκήνιο και υπάρχουν λίγα έργα, στα οποία δεσπόζει. Στη Συμφωνία για Ορχήστρα του Μπάρτοκ «ξεφεύγει» ο ήχος της τούμπας από την υπόλοιπη ορχήστρα ().Στην εισαγωγή του έργου Οι αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης του Βάγκνερ (
), η τούμπα κρατάει το μπάσο ως εξής (). Στο ακόλουθο σύγχρονο χορευτικό κομμάτι ακούγεται σαφώς η τούμπα που κρατάει το ρυθμό (). Συχνά παίζει η τούμπα το μπάσο στην Jazz και σε βαλκανικά συγκροτήματα χάλκινων πνευστών, εδώ σε τσιγγάνικη μουσική ().
Στο έργο Εικόνες από μία έκθεση του Μουσόργκσκυ περιγράφεται το κάρο που σέρνεται, με τον ήχο της τούμπας (, ενορχήστρωση Ραβέλ). Κοντσέρτα για τούμπα έχουν συνθέσει οι Βον Γουίλιαμς (, ) και Γουίλιαμς, ο Περικέτι μία σερενάτα για σόλο τούμπα και ο Νιχάους ένα κουαρτέτο με τούμπα (), ενώ οι Ρίμσκυ-Κορσάκοφ (Tο βούισμα της μέλισας, ), Πεντερέτσκι, Μπότσα, Χίντεμιτ () κ.ά. είναι οι δημιουργοί άλλων μικρότερων έργων. Παγκόσμια φήμη απέκτησε ο Έλληνας τουμπίστας Γιάννης Ζουγανέλης, για τον οποίο έχουν γράψει έργα διάφοροι συνθέτες ().
, ενορχήστρωση Ραβέλ). Κοντσέρτα για τούμπα έχουν συνθέσει οι Βον Γουίλιαμς (, ) και Γουίλιαμς, ο Περικέτι μία σερενάτα για σόλο τούμπα και ο Νιχάους ένα κουαρτέτο με τούμπα (), ενώ οι Ρίμσκυ-Κορσάκοφ (Tο βούισμα της μέλισας, ), Πεντερέτσκι, Μπότσα, Χίντεμιτ () κ.ά. είναι οι δημιουργοί άλλων μικρότερων έργων. Παγκόσμια φήμη απέκτησε ο Έλληνας τουμπίστας Γιάννης Ζουγανέλης, για τον οποίο έχουν γράψει έργα διάφοροι συνθέτες ().
Το σουζάφωνο παίζει σχεδόν αποκλειστικά συνοδευτικό μπάσο σε στρατιωτικά εμβατήρια () και σπάνια στην Jazz, δεν χρησιμοποιείται όμως στην ορχήστρα.
Στην πρώτη φωτογραφία που ακολουθεί χρησιμοποιείται μία τούμπα με βάρος 50kg και ύψος 2 μέτρων. Στη δεύτερη φωτογραφία φαίνεται μία τούμπα που ονομάζεται Duplofone με πολλαπλές καμπάνες και αντίστοιχο αριθμό επιστομίων.
) και σπάνια στην Jazz, δεν χρησιμοποιείται όμως στην ορχήστρα.Στην πρώτη φωτογραφία που ακολουθεί χρησιμοποιείται μία τούμπα με βάρος 50kg και ύψος 2 μέτρων. Στη δεύτερη φωτογραφία φαίνεται μία τούμπα που ονομάζεται Duplofone με πολλαπλές καμπάνες και αντίστοιχο αριθμό επιστομίων.
(*) Οι ήχοι της τούμπας δεν θα γίνουν επαρκώς αντιληπτοί, αν δεν έχετε ηχεία καλής ποιότητας ή ακουστικά.(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)
Oystein Baadsvik plays Carnival of Venice
Labels: χάλκινα πνευστά
