Με το όνομα ξυλόφωνο χαρακτηρίζεται από το 19ο αιώνα ένα ιδιόφωνο όργανο με ξύλινες πλάκες ίδιου πλάτους και πάχους, αλλά διαφορετικού μήκους, οι οποίες παράγουν με επίκρουση μπαγκετών ήχο. Οι πλάκες στηρίζονται σε δύο σημεία από ελαστικό. Το ξυλόφωνο παράγει ήχο ξηρό και χαρακτηριστικό και καλύπτει λίγο περισσότερο από 3 οκτάβες (). Οι δεξιοτέχνες ξυλοφωνίστες παίζουν συχνά με τέσσερις ή έξι μπαγκέτες. Αυτές οι μπαγκέτες διαφοροποιούνται στο μέγεθος και στην επένδυση, ανάλογα με τον ήχο που επιθυμεί να επιτύχει κάθε οργανοπαίκτης.

Τo ξυλόφωνο είναι μάλλον νοτιοασιατικής προελεύσεως και κάποιες πρώιμες μορφές του χρησιμοποιούνται ακόμα στη μουσική gamelan της Ινδονησίας. Το σύγχρονο ξυλόφωνο χρησιμοποιείται στη συμφωνική ορχήστρα από το τέλος του 19ου αιώνα (, ), μεταξύ άλλων σε συνθέσεις των Σαιν-Σαν, Χούμπερντινκ και Μάλερ. Ακολουθεί μία νοτιοασιάτικη σύνθεση με σόλο ξυλόφωνο () και το ίδιο κομμάτι με ξυλόφωνο και όμποε ().

• Μαρίμπα (Marimba): Όργανο με προέλευση από την ανατολική και νότια Αφρική () με 8 μεταλλικές ή ξύλινες πλάκες που στηρίζονται σε ηχείο. Η παραλλαγή του οργάνου που χρησιμοποιείται στην ψυχαγωγική μουσική έχει ξύλινες πλάκες, μεγαλύτερη έκταση ήχων και διαθέτει μεταλλικά αντηχεία (, ). Η μαρίμπα έχει ως προς το ξυλόφωνο πλάκες μικρότερου πάχους και μεγαλύτερου πλάτους, από μαλακότερο ξύλο και όχι τόσο υψηλούς ήχους. Στη συμφωνική μουσική έχει χρησιμοποιηθεί από τον Γιάνατσεκ στο έργο του Jenufa. Νεότερα έργα για μαρίμπα είναι, μεταξύ άλλων, το κοντσέρτο για μαρίμπα και έγχορδα του Klatzow (, ) και το έργο Woodnotes του Nuyts ().

• Βιμπραφόν (Vibraphone): Τo όνομά του προέρχεται από το λατινικό vibrare (=ταλαντώνομαι) και κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1920. 'Εχει τη μορφή του ξυλόφωνου αλλά διαθέτει μεταλλικές πλάκες, κάτω από τις οποίες υπάρχει κατακόρυφα ένας σωλήνας συντονισμού κατάλληλου μήκους. Στο πάνω μέρος του σωλήνα υπάρχει ο ταλαντωτής που αποτελείται από τάπες, οι οποίες περιστρέφονται γύρω πάνω σε ένα κοινό άξονα. Με αυτή την περιστροφή του άξονα που γίνεται με ηλεκτρικό κινητήρα, ανοίγει και κλείνει περιοδικά ο σωλήνας συντονισμού. Ο παραγόμενος ήχος είναι παλμοειδής, μαλακός και μετέωρος (). Ο χειριστής μπορεί να ρυθμίσει την ταχύτητα περιστροφής (0-12 στροφές ανά δευτερόλ.) Για την απόσβεση της αντηχήσεως υπάρχει ειδικό πεντάλ. Το βιμπραφόν χρησιμοποιείται κυρίως στην Jazz και στην ψυχαγωγική μουσική ως όργανο συνοδευτικό ή μελωδίας. Ο Μπεργκ το χρησιμοποίησε στο έργο του Lulu.

• Σελέστα (Celesta): To όνομα είναι ιταλικό και σημαίνει ουράνιο (όργανο). 'Εχει εξωτερικά τη μορφή πιάνου, αλλά αντί για χορδές, διαθέτει χαλύβδινες ράβδους με αντίστοιχα ξύλινα αντηχεία. Η απόσβεση γίνεται με πεντάλ. Ο ήχος της σελέστας εκτείνεται σε 4-5 οκτάβες και είναι απαλός και αιθέριος (), γι' αυτό και το όνομα του οργάνου, το οποίο πρωτοπαρουσιάστηκε τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Στη σουίτα Καρυοθραύστης του Τσαϊκόφσκυ παίζει η σελέστα, μόνη της () και με το μπάσο κλαρινέτο (). 'Αλλα έργα με σελέστα είναι η Σαλώμη του Ρίχ. Στράους, και το έργο για 'Εγχορδα, Κρουστά και Σελέστα του Μπάρτοκ ().
  

Labels: κρουστά όργανα

# υποβολή από τον Stelios Frang @ 10:08 AM

---